·
AQSHda maktabgacha ta’lim (pre-school education) odatda 3–5 yoshdagi bolalar uchun mo‘ljallangan muassasalarda tashkil etiladi. Ushbu bosqichda bolalarning har tomonlama rivojlanishi uchun maxsus dasturlar ishlab chiqiladi. Asosiy e’tibor bolalarning:
- Ijodiy faoliyatini rivojlantirish (chizish, qo‘lda ishlash, hikoya tuzish, musiqa va raqs orqali ifodalanish);
- Jamoaviy o‘yinlar orqali muloqot, hamkorlik va murosaga kelish qobiliyatlarini shakllantirish;
- Ijtimoiy ko‘nikmalarni (navbat kutish, o‘z fikrini bildirish, boshqalarni eshitish va hurmat qilish) rivojlantirishga qaratiladi.
Kunlik faoliyat tuzilishi:
Pre-school muassasalarida kunlik dasturlar bolalarning yosh va psixologik xususiyatlarini hisobga olgan holda tuziladi. Bu dasturlar:
- O‘yin va ta’limiy mashg‘ulotlarni o‘z ichiga oladi. O‘yin orqali o‘rganish (play-based learning) asosiy metod sifatida qaraladi, chunki bu usul bolalarning tabiiy rivojlanish jarayoniga mos keladi.
- Erkin o‘yin va rahbarlik qilingan o‘yin (structured and free play) o‘rtasida muvozanat saqlanadi. Masalan, ertalab bolalarga ma’lum vazifalar berilgan faoliyatlar taklif qilinsa, tushdan keyin ular erkin o‘yinlar orqali mustaqil fikrlash va tanlov qilish imkoniyatiga ega bo‘ladilar.
- Tarbiya va ta’lim uyg‘unlashtirilgan bo‘lib, o‘yinlar, hikoyalar tinglash, rasm solish, raqs, tabiatni o‘rganish kabi faoliyatlar orqali bilim va ko‘nikmalar asta-sekin singdiriladi.
- Ijtimoiy-emotsional rivojlanishga alohida e’tibor qaratiladi: bolalarga o‘z his-tuyg‘ularini ifoda etish, boshqalar his-tuyg‘ularini anglash va ijobiy munosabatda bo‘lish o‘rgatiladi.
Muhit va metodlar:
- Ta’lim muhiti bolalarning mustaqil o‘rganishiga undovchi tarzda tashkil etiladi: turli burchaklar (o‘yin, san’at, o‘qish, tabiat, ilm-fan burchaklari) yaratiladi.
- O‘qituvchilar (pre-school teachers) bolalarning faoliyatini kuzatadi va ularning qiziqishlariga mos ravishda yangi faoliyatlar taklif etadi.
- "Learning centers" (o‘quv markazlari) orqali bolalar kichik guruhlar bilan turli mavzularni o‘rganadilar.
- O‘zaro hamkorlik va interaktiv faoliyatlarga katta ahamiyat beriladi.