Yosh davri: 1 yoshdan 6 (ba’zan 7) yoshgacha
Umumiy tavsif:
Qozog‘istonda maktabgacha ta’lim tizimi bolalarning sog‘lom, har tomonlama rivojlangan, mustaqil fikrlovchi va jamiyatga moslashgan shaxs sifatida shakllanishiga yo‘naltirilgan. Ta’lim tizimi davlat, xususiy va aralash (davlat-xususiy sheriklik asosidagi) maktabgacha ta’lim muassasalari orqali amalga oshiriladi.
Maktabgacha ta’lim tizimi Qozog‘iston Respublikasining Ta’lim to‘g‘risidagi Qonuni va Maktabgacha ta’lim va tarbiya davlat standarti asosida tashkil etilgan.
Asosiy maqsad va yo‘nalishlar:
- Shaxsiy rivojlanish: har bir bolaning individual ehtiyojlari, qiziqishlari va qobiliyatlarini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratiladi.
- Ijtimoiy va emotsional ko‘nikmalar: bolalarda muloqot qilish, guruhda ishlash, o‘z his-tuyg‘ularini ifodalash va boshqalarni hurmat qilish ko‘nikmalari shakllantiriladi.
- Intellektual rivojlanish: elementar savodxonlik va matematika ko‘nikmalari, mantiqiy fikrlash va muammolarni hal qilish qobiliyatlari rivojlantiriladi.
- Jismoniy rivojlanish: sog‘lom turmush tarziga asoslangan harakatli o‘yinlar, jismoniy mashqlar, gigiyena va sog‘liqni saqlash madaniyati o‘rgatiladi.
- Vatanparvarlik va madaniy qadriyatlar: bolalarga Qozog‘istonning tarixi, madaniyati va milliy qadriyatlari haqida dastlabki tushunchalar beriladi.
Maktabgacha ta’lim turlari:
- Bolalar bog‘chalari (polnotashkiliy muassasalar): 1 yoshdan 6 yoshgacha bolalarni qamrab oladi.
- Mini-markazlar: kichik yosh guruhlari uchun qisqa muddatli dasturlar asosida faoliyat yuritadi.
- Oilaviy markazlar: kichik guruhlarda uy sharoitida ta’lim va tarbiya xizmatlari ko‘rsatiladi.
- Maxsus muassasalar: maxsus ehtiyojli bolalar uchun individual dasturlar asosida faoliyat ko‘rsatadi.
Kunlik faoliyatlar va ta’lim tashkiloti:
- O‘yin faoliyati: asosiy ta’lim shakli sifatida ko‘riladi. Bolalar erkin o‘yinlar orqali ijtimoiy, aqliy va jismoniy ko‘nikmalarni rivojlantiradilar.
- Mashg‘ulotlar: nutq rivojlantirish, matematika asoslari, san’at, musiqa, tabiatni o‘rganish, axloqiy tarbiya kabi sohalarda olib boriladi.
- Sayr va tabiat bilan aloqa: tashqi muhitni o‘rganish orqali bolalarda ekologik ong va tabiatga mehr shakllantiriladi.
- Tarbiya va qadriyatlar: do‘stlik, halollik, mehnatsevarlik kabi milliy va umuminsoniy qadriyatlarni singdirish muhim o‘rin tutadi.
Metodik yondashuvlar:
- Integrativ ta’lim: fanlararo bog‘lanishga asoslangan, bolalarni bir vaqtning o‘zida turli sohalar bilan tanishtirishni ko‘zlaydi.
- Shaxsga yo‘naltirilgan ta’lim: har bir bolaning rivojlanish sur’ati va ehtiyojlarini inobatga olgan holda ta’lim jarayonini tashkil qilish.
- Innovatsion texnologiyalar: axborot texnologiyalaridan foydalanish, interaktiv o‘yinlar va raqamli resurslar yordamida ta’lim sifatini oshirish.
Maktabga tayyorlov bosqichi:
5–6 yoshli bolalar uchun maxsus tayyorlov guruhlari tashkil etiladi. Bu guruhlarda o‘qish, yozish, oddiy matematik amallar, ijtimoiy muomala va mustaqil fikrlash ko‘nikmalari rivojlantiriladi. Tayyorlov bosqichi maktabda o‘qish uchun zarur tayyorgarlikni ta’minlaydi.