Yosh davri: 0 yoshdan 6 yoshgacha
Umumiy tavsif:
Finlandiya maktabgacha ta’lim tizimi dunyodagi eng ilg‘or va samarali tizimlardan biri sifatida tan olingan. Ushbu tizim rasmiy ravishda “Early Childhood Education and Care (ECEC)” deb ataladi va bolaning har tomonlama farovonligi, sog‘lom rivojlanishi hamda teng imkoniyatlar asosida tarbiyalanishini ta'minlaydi.
Maktabgacha ta’lim 0 yoshdan boshlanadi va 6 yoshdan boshlab bir yillik majburiy tayyorgarlik bosqichi (Pre-primary education) bilan yakunlanadi. 7 yoshdan esa bolalar rasmiy ravishda maktabga borishni boshlaydilar.
Asosiy yo‘nalishlar:
- Bola markazida yondashuv: bolalar faoliyatining markazida bola turadi. Har bir bola o‘z qiziqishi, ehtiyoji va rivojlanishiga qarab o‘qitiladi.
- O‘yin orqali o‘rganish: o‘yin — ta’limning asosiy vositasi sifatida qaraladi. O‘yinlar orqali bolalar tabiatni, atrof-muhitni, insonlar o‘rtasidagi munosabatlarni tushunishni o‘rganadilar.
- Ijtimoiy va emotsional rivojlanish: bolalarning o‘zaro muloqoti, hissiy barqarorlik, murosaga kelish va o‘z fikrini bildirish qobiliyatlari ustida ishlanadi.
- Mustaqillik va o‘zini boshqarish: bolalar kundalik faoliyatda o‘zlarini mustaqil tutishga, qaror qabul qilishga, mas’uliyatli bo‘lishga o‘rgatiladi.
Kunlik faoliyatlar va tartib:
- Tashkiliy va erkin faoliyatlar uyg‘unligi: kun davomida erkin o‘yinlar, kichik guruhdagi faoliyatlar, sayr, musiqa, badiiy san’at, raqs va hikoya o‘qish kabi mashg‘ulotlar muvozanatli tarzda tashkil etiladi.
- Ochiquvviy ta’lim muhiti: o‘quv xonalari, tashqi maydonlar, tabiat qo‘ynidagi faoliyatlar bolalarning o‘z qiziqishlariga ko‘ra erkin harakatlanishiga imkon yaratadi.
- Ovqatlanish, dam olish va gigiyena faoliyatlari ham bolalarning mustaqilligini oshirishga xizmat qiladi.
Metodik yondashuvlar:
- Fenomenlarga asoslangan ta’lim (Phenomenon-based learning): bolalar muayyan mavzuni keng qamrovda o‘rganadilar (masalan: "tabiat", "suv", "mening oilam") va o‘zaro bog‘liq bilimlarni birlashtiradilar.
- O‘z-o‘zini rivojlantirishga yo‘naltirilgan yondashuv: bolalar sinov, kuzatuv, savol-javoblar orqali bilimlarni o‘zlashtiradilar.
- Ota-onalar bilan hamkorlik: pedagoglar bolalar haqida ota-onalarga doimiy axborot berib boradilar, ota-onalar esa tarbiya jarayonida faol ishtirok etadilar.
Tenglik va inklyuzivlik:
- Barcha bolalar uchun teng imkoniyat: Finlandiyada har bir bola, ijtimoiy kelib chiqishidan qat’i nazar, sifatli maktabgacha ta’lim olish huquqiga ega.
- Inklyuziv yondashuv: maxsus ehtiyojli bolalar ham umumiy muhitda o‘qitiladi, bu esa ijtimoiy integratsiyani kuchaytiradi.
Pre-primary education (6 yosh):
6 yoshga to‘lgan bolalar uchun bir yillik majburiy tayyorlov bosqichi mavjud bo‘lib, u maktabga tayyorlashga qaratilgan. Unda savodxonlik, sonlar tushunchasi, ijtimoiy muomala va muammolarni hal qilish qobiliyatlari rivojlantiriladi.