·
Yosh davri: 3 yoshdan 6 yoshgacha bo‘lgan bolalar (ba’zida 0 yoshdan boshlab)
Umumiy tavsif:
Yaponiyada maktabgacha ta’lim ikki asosiy shaklda amalga oshiriladi:
- Yōchien (幼稚園) – Maktabgacha ta’lim maktabi (asosan 3–6 yoshli bolalar uchun), Ta’lim vazirligi tasarrufida.
- Hoikuen (保育園) – Parvarishlash va tarbiya muassasasi (0–6 yoshli bolalar uchun), Sog‘liqni saqlash, mehnat va farovonlik vazirligi tasarrufida.
Ikkala turdagi muassasalarda ham bola rivojining barcha jabhalarini qamrab olgan “Yosh bolalar uchun dasturlar” ishlab chiqilgan. Ushbu dasturlar bolaning ijtimoiylashuvi, o‘zini anglashi, ijodiy fikrlashi va tanani boshqarish ko‘nikmalarini rivojlantirishga xizmat qiladi.
Asosiy yo‘nalishlar:
- Jamoaviy mehnat va hamkorlik: bolalar guruhda ishlash, vazifalarni birgalikda bajarish, o‘zaro yordam va murosaga kelish ko‘nikmalarini egallaydilar. “Birgalikda ishlash” (kyōryoku) yapon jamiyatida eng muhim qadriyatlardan biri hisoblanadi.
- O‘yin va ijodiy faoliyat: kun davomida musiqa, san’at, jismoniy faoliyat, hikoya tinglash, teatr o‘yinlari orqali bolalarning tasavvuri va hissiy dunyosi rivojlantiriladi.
- O‘zini ifodalash va tanitish: har bir bolaga o‘z fikrini bildirish, ijodiy yondashuvda qatnashish, savol berish, muhokama qilish imkoniyati yaratiladi. Bu faoliyatlar orqali bolalar o‘ziga ishonch hosil qiladilar.
- Tashkiliy va axloqiy tarbiya: bolalarga kundalik rejimga amal qilish, navbat kutish, hurmatli munosabat, gigiyena qoidalari va mas’uliyat hissi singari hayotiy qoidalar o‘rgatiladi.
Kunlik faoliyatlar:
- Rejaga asoslangan mashg‘ulotlar: har bir kun tartibli ravishda tashkil etiladi – salomlashish marosimi, ertalabki jismoniy mashqlar, guruh faoliyatlari, tushlik, dam olish va xayrlashuv marosimi.
- Erkin o‘yin va nazorat ostidagi o‘yinlar: bolalar o‘z qiziqishlariga ko‘ra erkin o‘yin tanlay oladilar, lekin pedagoglar ularni kuzatib, kerakli paytda yo‘naltirib boradilar.
- Tabiat bilan aloqa: bog‘dorchilik, ochiq havoda faoliyat, hayvonlarni parvarish qilish orqali tabiatga mehr va javobgarlik hissi shakllantiriladi.
Metodik yondashuvlar:
- Holis yondashuv (whole child approach): bola har tomonlama – jismoniy, ruhiy, ijtimoiy, emotsional va intellektual jihatdan rivojlanishi kerak.
- Kōsei (個性) – shaxsiyatni hurmat qilish: har bir bola o‘ziga xos, noyob shaxs sifatida ko‘riladi. Pedagoglar ularning qiziqishlariga mos muhit yaratadilar.
- Tanqidiy fikrlashni emas, ijtimoiy uyg‘unlikni ustuvor qo‘yish: bolalar individual fikr bildirsa-da, guruh bilan uyg‘un ishlashga ko‘proq e’tibor qaratiladi.